Dyrektywa Omnibus — co faktycznie przyniosła?

Od momentu wejścia w życie Dyrektywy Omnibus w 2021 roku, wiele się mówi o jej wpływie na przemysł i przedsiębiorców w Europie. Ta kompleksowa i złożona ustawa obejmuje szereg zmian w prawie dotyczącym ochrony konsumentów, zwalczania oszustw, nieuczciwych praktyk rynkowych oraz zmian w zakresie przepisów dotyczących handlu elektronicznego. Jednak pomimo swojej skali i ambitnych celów, niektórzy zastanawiają się, czy dyrektywa faktycznie przyniosła oczekiwane korzyści i w jaki sposób wpłynęła na przedsiębiorstwa. W tym artykule przeanalizujemy wprowadzone przez Dyrektywę Omnibus zmiany i zastanowimy się, co one faktycznie oznaczają dla przedsiębiorców.

Nowe zasady informowania o obniżeniu ceny

Dyrektywa Omnibus to dyrektywa parlamentu europejskiego z 2019, która wprowadziła nowe zasady, skupiające się na przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Nowe przepisy nakładają na przedsiębiorców i internetowe platformy handlowe obowiązek podania zmian w cenach towarów w sposób jasny, zrozumiały i łatwo dostępny dla konsumentów.

Zgodnie z tą dyrektywą, przedsiębiorca musi wyraźnie określić starą i nową cenę towaru lub usługi, a także wskazać procentową zmianę ceny. Informacja ta musi być udostępniona w miejscu sprzedaży lub w reklamach. Ponadto przedsiębiorca musi zapewnić, że cena obniżona jest faktycznie niższa niż cena przed wprowadzeniem obniżki, a nie wynika jedynie z okresowych promocji.

W przypadku sprzedaży przez internet przedsiębiorca musi również zapewnić, że obniżona cena jest widoczna przed dodaniem produktu do koszyka, a także w podsumowaniu transakcji. Jeśli oferta sprzedaży zawiera więcej niż jeden produkt, przedsiębiorca musi jednoznacznie wskazać, który produkt został obniżony.

W przypadku nieprzestrzegania nowych przepisów przedsiębiorcy mogą grozić sankcje, w tym kary finansowe. Dyrektywa Omnibus ma na celu zapewnienie konsumentom pełnej i przejrzystej informacji na temat cen, a także przeciwdziałanie praktykom wprowadzających konsumentów w błąd.

O czym jeszcze musimy pamiętać, prowadząc sklep internetowy?

Dyrektywa Omnibus wprowadziła jeszcze wiele innych zmian w prawach konsumentów, niż tylko przepis umożliwiający porównanie cen.

Towary cyfrowe

Prawa konsumentów obowiązujące podczas zakupu produktów fizycznych zostały rozszerzone także na produkty cyfrowe. Dotyczy to:

• prawa do otrzymywania kluczowych informacji przed zawarciem umowy;
• prawa do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni.

*Wyjątek stanowią dane osobowe, które są przetwarzane wyłącznie w celu dostarczenia treści cyfrowych lub podane ze względu na wymóg prawny.

Jawne ceny

Kolejną istotną zmianą jest zwiększenie przejrzystości cen. Zgodnie z dyrektywą, klient musi mieć dostęp do cen przecenionego towaru sprzed okresu do 30 dni przed wprowadzeniem promocji, co ma zapobiegać manipulacjom cenowym i „fałszywym” rabatom. Został także wprowadzony nakaz informowania o tym, że w promocji wykorzystano mechanizm, który automatycznie personalizuje ceny na podstawie analizy konsumentów.

Klienci muszą być jasno poinformowani o przysługujących im prawach konsumenta i mieć dostęp do danych kontaktowych podmiotu, do którego mogą się zgłosić w sytuacji, gdy prawa te zostaną naruszone. Sklepy internetowe mają obowiązek poinformowania klientów o tym, czy sprzedawcą jest osoba fizyczna, czy podmiot gospodarczy, jakie aspekty ochrony konsumentów mają zastosowanie do każdej transakcji, w jakim stopniu kupujący, a w jakim sprzedawca ponosi odpowiedzialność za zgodność towaru z opisem, jakie kryteria są stosowane przy wyświetlaniu wyników wyszukiwania oraz czy wyniki znajdujące się wyżej w rankingu są płatnymi reklamami.

Koniec z fałszywymi opiniami

Dyrektywa wprowadza również całkowity zakaz wykorzystywania fałszywych recenzji towarów. Sprzedawcy muszą zadbać o to, żeby publikowane opinie pochodziły od rzeczywistych kupujących. Zabronione jest również usuwanie niekorzystnych komentarzy, oraz twierdzenie, że recenzje zostały zweryfikowane w sytuacji, gdy tak nie jest, a także przenoszenie opinii z jednego produktu na inny i nieujawnianie płatnych wyników wyszukiwania.

Rozwiązywanie sporów online

Dyrektywa Omnibus przewiduje możliwość rozwiązywania sporów online za pośrednictwem specjalnych platform internetowych. Platformy te mają zapewnić szybkie i skuteczne rozstrzyganie sporów między konsumentami a sprzedawcami.

Konsument jako strona aktywna

Ostatnia, ale nie mniej ważna zmiana, to przypomnienie, że konsument jest stroną aktywną w relacji handlowej. Dyrektywa nakłada na sprzedawców obowiązek ułatwienia konsumentom korzystania z ich praw. Oznacza to, że sprzedawcy muszą zapewnić łatwy i szybki dostęp do informacji o prawach konsumentów, umożliwić łatwe odstąpienie od umowy oraz ułatwić proces reklamacji.

Przyczyny wprowadzenia nowych przepisów

Dyrektywa Omnibus została wprowadzona z kilku ważnych powodów. Jednym z głównych celów jej wprowadzenia było uproszczenie i usprawnienie regulacji dotyczących rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, co miało ułatwić przedsiębiorcom prowadzenie działalności w Europie, zwiększenie konkurencyjności na rynku oraz ochronę praw konsumenta.

Kolejnym powodem wprowadzenia dyrektywy było dostosowanie europejskiego prawa do zmieniającej się rzeczywistości cyfrowej i technologicznej, co było niezbędne dla zapewnienia odpowiedniej ochrony prywatności i praw autorskich w dobie internetu.

Komisja Europejska wprowadziła obowiązek informowania o poprzedniej cenie ze względu na praktykę sztucznego podnoszenia cen przez przedsiębiorców przed rozpoczęciem promocji, takich jak Black Friday czy Cyber Monday. Zdaniem KE takie działanie stanowiło dla klientów nieuczciwe praktyki i wymagało ukrócenia. Wprowadzenie nowych przepisów miało na celu nadanie obniżkom realnego wymiaru oraz zwiększenie ochrony praw konsumentów.

Kogo dotyczą nowe przepisy? 

Nowe przepisy wprowadzone w ramach Dyrektywy Omnibus dotyczą różnych podmiotów działających na rynku wewnętrznym UE. Przede wszystkim, regulacje  obowiązują przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność handlową w UE, w tym zarówno przedsiębiorstwa duże, jak i małe i średnie.

Przepisy te dotyczą również konsumentów, którzy korzystają z usług i produktów oferowanych przez przedsiębiorców na rynku wewnętrznym UE. Wprowadzenie nowych przepisów ma na celu zapewnienie większej ochrony konsumentów, poprzez zwiększenie przejrzystości ofert handlowych, łatwości porównywania cen i usług oraz wzmocnienie świadomości konsumentów w zakresie ochrony prywatności i bezpieczeństwa danych osobowych.

Ponadto nowe przepisy obowiązują także organy państwowe i inne podmioty działające na rynku wewnętrznym UE, takie jak organizacje pozarządowe czy media, które mają obowiązek dostosować swoją działalność do nowych wymogów.

W jakich sytuacjach można odstąpić od wymogu podania wcześniejszej ceny?

Zgodnie z nowymi przepisami wprowadzonymi przez Dyrektywę Omnibus, przedsiębiorcy są zobowiązani do podania konsumentom informacji o obniżonej cenie towaru lub usługi przed dokonaniem zakupu, lub zawarciem umowy. Istnieją jednak okoliczności, w których odstąpienie od tego wymogu jest dopuszczalne.

Przede wszystkim, przedsiębiorca może odstąpić od wymogu podania wcześniejszej ceny w sytuacji, gdy cena towaru lub usługi zależy od okoliczności, które nie są z góry ustalone, np. w przypadku tworzenia oprogramowania, gdzie cena może ulec zmianie w zależności od indywidualnych potrzeb.

Ponadto przedsiębiorca może odstąpić od wymogu podania wcześniejszej ceny, gdy sprzedaż towaru lub usługi odbywa się na aukcji, lub w drodze przetargu.

Warto jednak pamiętać, że odstąpienie od wymogu podania wcześniejszej ceny jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych okolicznościach i zawsze powinno być uzasadnione.

Jak ogłaszać informacje o obniżkach?

Dyrektywa Omnibus wprowadziła nowe wymogi odnośnie do informowania o wszystkich obniżkach cen towarów. Zgodnie z nimi, przedsiębiorcy muszą przestrzegać określonych zasad w celu zapewnienia konsumentom przejrzystości ofert handlowych.

• Po pierwsze, przedsiębiorcy muszą wyraźnie i czytelnie podawać wysokość obniżki ceny, w stosunku do ceny poprzedniej lub sugerowanej ceny sprzedaży. Przykładowo, jeśli poprzednia cena wynosiła 100 zł, a cena po obniżce wynosi 80 zł, to przedsiębiorca musi jasno określić, że cena została obniżona o 20%.
• Po drugie, przedsiębiorcy muszą podawać daty rozpoczęcia i zakończenia obniżki, aby klienci mieli jasny obraz, jak długo oferta jest ważna.
• Po trzecie, przedsiębiorcy muszą podać numer kontaktowy do obsługi klienta.
• Wreszcie, przedsiębiorcy nie mogą stosować technik manipulacyjnych, które mają na celu wprowadzenie konsumentów w błąd co do rzeczywistej wartości oferowanego produktu lub usługi. Przykładowo, nie można podawać fikcyjnych cen poprzednich lub sugerowanych, aby wydawało się, że obniżka jest większa, niż w rzeczywistości.

Kary za brak poinformowania o poprzedniej cenie

Nowe przepisy wprowadzają sankcje za naruszenie wymogów dotyczących informowania o cenach towarów przed wprowadzeniem obniżki. Przedsiębiorcy, którzy nie będą przestrzegać określonych zasad, będą narażeni na surowe kary finansowe.

W przypadku naruszenia wymogu podania poprzedniej ceny przedsiębiorca może zostać ukarany grzywną w wysokości 20 000 zł. Jeżeli podmiot nie zaniecha tej praktyki w ciągu następnych miesięcy, to kara może wynieść nawet 40 000 zł. Wysokość grzywny jest ustalana w zależności od charakteru naruszenia, a w najsurowszym jej wymiarze może osiągnąć 10% obrotu z ubiegłego roku. Podobne konsekwencje będą egzekwowane w sytuacji, w której firma ogłasza, że weryfikuje wiarygodność komentarzy i recenzji, gdy w rzeczywistości tego nie robi.

Co więcej, jeśli przedsiębiorca będzie stosował techniki manipulacyjne lub wprowadzał konsumentów w błąd co do rzeczywistej wartości produktu, lub usługi, może to prowadzić do naruszenia prawa przeciw zbiorowym interesom konkurencji oraz ochronie konsumentów i prowadzić do poważniejszych konsekwencji.

Warto jasno zaznaczyć, że w niektórych krajach przepisy dotyczące kar za nieprzestrzeganie wymogów, dotyczących informowania o obniżkach cen są ściśle egzekwowane. Właśnie dlatego przedsiębiorcy powinni ich przestrzegać, aby uniknąć niepotrzebnych kar finansowych i narażania swojej firmy na zbudowanie negatywnego wizerunku w sieci.

Czy spełniasz wymagania Dyrektywy Omnibus? Jak to sprawdzić?

Jeśli prowadzisz działalność w branży e-commerce, niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz, czy już masz doświadczenie, musisz zadbać o to, aby Twoja firma spełniała nowe wymagania prawne. Aby upewnić się, że wszystkie procesy Twojego e-sklepu są zgodne z regulacjami, warto przeprowadzić wewnętrzną ocenę zgodności.

Koniecznie należy sprawdzić, czy proces zarządzania opiniami konsumentów jest zgodny z obowiązującymi przepisami oraz ustalić zasady weryfikacji recenzji i uwzględnić je w regulaminie korzystania z e-sklepu. Warto również upewnić się, że informacje o faktycznej historii cen są ujawnione na każdej stronie produktu, w tym także w przypadku spersonalizowanych cen.

Jeśli Twoja firma sprzedaje produkty cyfrowe, nie zapomnij o przeglądzie i aktualizacji regulaminu korzystania z e-sklepu, aby spełniał obowiązujące prawa konsumenta. Upewnij się również, że masz wiedzę na temat praw konsumenta i wiesz, w jaki sposób konsumenci mogą z nich korzystać w razie potrzeby. Przestrzeganie tych wymagań jest kluczowe dla utrzymania zaufania klientów i zgodnego z prawem funkcjonowania firmy.

Podsumowanie

Mimo że przepisy te mogą wydawać się niewygodne z perspektywy przedsiębiorcy czy właściciela e-commerce, to trzeba przyznać, że były one potrzebne. Ponieważ wiele firm bezrefleksyjnie żerowało na konsumentach przy użyciu różnych technik manipulacyjnych.

Jednak jeżeli chcemy zadbać o pozytywny wizerunek firmy i zatrzymać przy sobie naszych klientów, a także uniknąć kar, to powinniśmy się do powyższych zasad zastosować, a także informować klientów o przysługujących im prawach konsumenta.